عطیه رحیمی فرد / مجتبی حیدری عکاس مستند و مدیر آژانس سو در جشنواره دوربین.نت از تاثیر عکاسی مستند در زندگی اجتماعی با رضا جلالی صحبت کرد.
-چی شد عکاسی مستند را انتخاب کردین؟
مجتبی حیدری: سال های زیادی عکاس خبری بودم، زمانی عکاسی مستند برای من جذاب شد که متوجه شدم با عکاسی مستند می توان حرف های جدید زد و تاثیرگذار بود، مانند صحنه تئاتر است، آن حس را در پایان می بینیم، چنین چیزی در عکاسی خبری بدین شکل امکان پذیر نبود.
-عمر عکاسی خبری چقدر است؟
مجتبی حیدری: بستگی به روحیات فرد دارد، بعضی ها عادت دارند. من در عکاسی خبری پخته تر شدم علاوه بر دیدن، گوش هایم هم می شنید. اما حقیقت این است که اگر عکاس نباشد روزنامه بدون عکس نمی ماند، از تکرار مکررات خسته شده بودم، دلم می خواست تاثیرگذار باشم، باید عکس هایی می گرفتم که حالم را خوب کند، دلم می خواست خودم برای خودم برنامه ریزی کنم، تصمیم گرفتم با تمام پس اندازهای چندین ساله عکاسی خبری، دوربینم را ارتقا بدهم و کاری را که دوست دارم بکنم.
-نگاه متفاوتی تو عکس های که انداختین هست بیشتر توضیح می دین؟
مجتبی حیدری؛آژانس عکس سور را تازه راه اندازی کردم. قبل از اینکه شروع کنم به عکاسی مستند اجتماعی،تصمیم داشتم از ایران بروم، یک پروژه با موضوع زندگی اجتماعی و شهری مردم اندونزی انجام دادم که با خبرگزاری آنتارا در مالزی همکاری می کردم و حاصل این همکاری شد مجموعه داستان دو شهر که در اندونزی به نمایش گذاشته شد.بعد از آن یک پیشنهاد کار دیگر داشتم که بعد از مشورت با یکی از دوستان تصمیم گرفتم ایران بمانم.
-بعد از اینکه از رفتن منصرف شدین چه کردین؟
مجتبی حیدری: من در عکاسی خبری تمام تلاشم را کرده بودم، باید یک تصمیم جدی می گرفتم، چون عکاسی مستند در ایران جایگاه و خریداری ندارد. هرچند که شرایط عکاسی خبری از این بدتر است و مدیر هنری برای انتخاب عکس ها وجود ندارد و همه چیز سلیقه ای جلو می رود.
در زمان کار در خبرگزاری، ما دسترسی به کامنت ها نداشتیم و اصلا جرات نداشتیم برویم سر پروژه های اجتماعی، آقای حیدر رضایی تو این زمینه خیلی به ما کمک کرد. ایده ها وجود داشت اما در نهایت خودم را عکاس اجتماعی نمی دونستم، تا زمانی که به واسطه یکی از همکارانم متوجه شدم یک منطقه در شهریار وجود دارد به نام قلعه سیمون، افرادی که آنجا هستند زندگی سختی دارند.
حدود سی ساله پیش از سیل استان گلستان آواره شدند و به اینجا پناه آوردند، که توسط صاحب قلعه مورد آزار و اذیت قرار گرفته بودند،.چند باری رفتم و عکاسی کردم، زمانی که عکس ها منتشر شد، کم کم کمک ها به سمت افراد منطقه سرازیر شد، سپاه منطقه شهریار، زمین های قلعه را خریداری کرد و برای آنها خانه ساخت و سند خانه را به آنها تحویل داد و آنها هم ماهیانه مبلغی بابت خرید خانه پرداخت می کردند، اگر عکاسی نمی کردیم اینجور نمی شد. چندین پروژه این شکلی انجام دادیم.
– عکس ها یعنی تاثیرگذار بوده؟
مجتبی حیدری: قطعا همین جور بوده، اگر نمی رفتم و عکاسی نمی کردم دیده نمی شد.
زمانی که در خبرگزاری کار می کردم، بسیج سازندگی عکاس ها را به مناطق محروم می برد و من همیشه پیش قدم بودم، اونجا خودم بودم، با مردم حرف می زدم، در واقع اون ها فقیر نیستن ،فقر چیز دیگه ای هست، فقر ذهن آدم های مریض است.
-حرفایی که می زنین شعارگونه نیست؟
مجتبی حیدری: برای همین تلاش می کنم زیاد جایی صحبت نکنم.
– پس متوجه شدین عکس هایی که می گیرین تاثیرگذارند؟
مجتبی حیدری: نمونه های کوچیک باعث شد این اتفاق بیافتد، سفرهایی که با بسیج سازندگی می رفتیم زمینه ساز کارهای من شد، سعی می کردم با آدم ها حرف بزنم، دغدغه من صرفا عکس انداختن نبود دغدغه من رفتن به این مناطق بود، خیلی مراقب بودم که قضاوت نکنم، دخالت نکنم و تلاش کنم مانند آنها نگاه کنم و زندگی کنم. بسیج سازندگی اطلاعات مهمی از مناطق محروم داشت و تو شناسایی مناطق به من خیلی کمک کرد، مناطق محروم برای من مهم هستند اما امید به زندگی برای من اهمیت بیشتری داشت، من چون خودم ادم امیدواری هستم و تلاش زیادی می کنم، دوست دارم برای مردم کشورم کاری بکنم.
– وقتی وارد محیط می شوی بافت محیط را بهم نمی زنی؟
مجتبی حیدری: احساس می کنم همه هنر پشت دوربین است، اصلا دوربین یا موبایل مهم نیست، به خودمان بر می گردد. باید به یک خودسازی رسید، این مدل عکاسی من است، سعی می کنم آدم ها را خوب ببینم، سعی می کنم جایی را که انتخاب می کنم درست باشد و اطلاعات دقیقی داشته باشم و مطالعه کنم، باید با فرهنگ آنجا همراه باشیم و اعتماد سازی کنیم.
– اعتماد در عکاسی مستند خیلی مهمه؟
مجتبی حیدری: بله بدون ایجاد اعتماد اتفاقی رخ نمی دهد، من چند روز اول تو سفر اصلا دوربین استفاده نمی کنم. فقط خوب می بینم و ارتباط می گیرم و اعتماد سازی می کنم. توی سه سال گذشته، روی بیست سوژه کار کردم ۱۰۰ هزار موقعیت شغلی ایجاد شد، برای همین است که با قطعیت می گویم مستند اجتماعی تاثیر گذار است.
-چگونه می شود در مناطق کار کرد که مردم از حالت خودشون جدا نشوند؟
مجتبی حیدری: باید وقت گذاشت و صبور بود. باید خیلی وقت گذاشت، آخرین مورد عکاسی هست، الویت مهم شخصی است. صبور باشی و روحیه داشته باشی.
– یعنی نمونه هایی داشتین که نتوسته باشین عکاسی کنید؟
مجتبی حیدری: همانقدر که عکس گرفتم بیش از دو برابر آن عکس نگرفتم،خیلی از چیزهایی را که دیدم، نتوستم عکاسی کنم
– آیا این روش توست؟
مجتبی حیدری: این شیوه ی من هست، هر فردی با روابط عمومی خود جلو می رود و قشنگی کار به همین است. در تمام موضوعات مستند اجتماعی باید انسان خوبی باشیم و در نهایت عکاس خوبی باشیم، برای من ارزشمند است که تاثیر گذار باشم و زمانی که عکس های من تاثیر گذار نباشن دیگر عکاسی نمی کنم.
سیزدهمین جشنواره عکس خبری، مطبوعاتی دوربین.نت ۱۳ تا ۲۱ دی ماه ۹۷ با حمایت و همکاری فرهنگسرای سرو، فروشگاه های زنجیره ای شهروند، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، اداره کل ارتباطات و اموربین الملل شهرداری اصفهان، شرکت نورنگار و سایت عکاسی در فرهنگسرای سرو برگزار می شود.